Prawa Dziecka
„DZIECKO MA PRAWO BYĆ SOBĄ. MA PRAWO DO POPEŁNIANIA BŁĘDÓW. MA PRAWO DO POSIADANIA WŁASNEGO ZDANIA. MA PRAWO DO SZACUNKU.
NIE MA DZIECI – SĄ LUDZIE.”
Te słowa Janusza Korczaka w pełni odnoszą się do tematu praw dziecka. Przecież każdy dorosły kiedyś również był dzieckiem i podobnie jak każdy dorosły - dziecko jest właścicielem pewnych praw i wolności. Ale dlaczego wyodrębniamy prawa dziecka? Ze względu na to, że człowiek przed i po urodzeniu nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie, uznano, iż do pewnego momentu swojego życia musi pozostawać pod opieką dorosłych.
Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta została przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1989 r. Polska ratyfikowała ją w 1991 r.
Zgodnie z Konwencją dziecko ma niezaprzeczalne prawo do życia, nazwiska, obywatelstwa, narodowości oraz prawo do życia w rodzinie, jeśli jest to zgodne z "jego najlepszym interesem", prawo do wzmacniania kontaktów z obojgiem rodziców w przypadku separacji. Art.10 gwarantuje prawo dziecku i jego rodzicom do opuszczenia kraju i wyboru miejsca zamieszkania zgodnie z ich wolą i prawo do ponownego połączenia rodziny z powodu jej rozbicia z przyczyn migracyjnych.
Konwencja daje dziecku prawo do wyrażania swych poglądów oraz brania pod uwagę opinii dziecka w sprawach bezpośrednio go dotyczących, prawo do wolności ekspresji, poszukiwań, uzyskiwania informacji, propagowania własnych idei i sądów w formie ustnej, pisemnej, artystycznej lub innej, prawo do wolności spotkań, zrzeszania się, gromadzenia, jeśli nie gwałci to praw innych ludzi i jest zgodne z porządkiem, zdrowiem i normami społecznymi. Art. 14 i 16 określają prawa dziecka do wolności myśli, wyznania i manifestowania wiary, która jest traktowana jako sprawa osobista oraz prawo do ochrony przed ingerencją w prywatność rodziny, domu, korespondencji. Podstawową odpowiedzialność za opiekę i wychowanie dziecka ponoszą obydwoje rodzice, a państwo ma wspomagać rodzinę w realizacji tego zadania, tworząc system instytucji i urządzeń uzupełniających rodzinę w jej funkcjach. Państwo zobligowane jest do ochrony dziecka przed wszelkimi formami fizycznego lub psychicznego znęcania się, demoralizacji, wykorzystania (również seksualnego), złego traktowania przez rodziców lub inne osoby odpowiedzialne za dziecko.
Konwencja jest unikatowa, z tego względu, że:
- zawiera całościowe podejście do praw dzieci – jako jedyna zapewnia dzieciom ich prawa obywatelskie, socjalne i kulturalne;
- jest uniwersalna, stosuje się do wszystkich dzieci we wszystkich sytuacjach w praktycznie całej społeczności narodów;
- jest bezwarunkowa, wzywa do działania nawet te rządy, które nie mają wystarczających zasobów, aby podjąć działania w celu ochrony dzieci;
- jest holistyczna, podkreśla, że wszystkie prawa są istotne, niepodzielne, współzależne i równe.
Konwencja o Prawach Dziecka ma cztery generalne zasady. Pierwsze dwie odwołują się do wszystkich ludzi, dwie ostatnie odnoszą się szczególnie do dzieci:
- dzieci nie mogą cierpieć z powodu dyskryminacji, bez względu na rasę, kolor, płeć, język, religię, poglądy polityczne lub inne, pochodzenie narodowościowe lub społeczne, status majątkowy, niepełnosprawność, urodzenie lub inny status dziecka, jego rodziców lub opiekunów prawnych;
- dzieci mają prawo do przetrwania i rozwoju we wszystkich aspektach swojego życia, włączając w to rozwój fizyczny, emocjonalny, psycho-społeczny, socjalny i kulturalny;
- największe dobro dziecka musi leżeć u podstaw wszystkich decyzji lub działań, które mają wpływ na dziecko lub na dzieci jako grupę.
Polska zgłosiła dodatkowe deklaracje dotyczące wykonania art. 12-16. Jest w nich mowa o tych prawach dziecka, o których ono samo w myśl Konwencji stanowić powinno. Znajdują się tutaj takie prawa jak :
- prawo do swobodnego wyrażania swoich poglądów na każdy interesujący dziecko temat, z należytym uwzględnieniem jego wieku i stopnia dojrzałości (art.12). W tym prawie zawiera się także zapewnienie dziecku możliwości bycia wysłuchanym w każdym postępowaniu sądowym lub administracyjnym jego dotyczącym;
- prawo do wolności wypowiedzi. Zawiera się tutaj wolność do poszukiwania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji i idei każdego rodzaju, bez względu na granice. Prawo to może być ograniczone jedynie taj jak w przypadku osób dorosłych (art. 13);
- prawo dziecka do wolności myśli, sumienia i religii, z poszanowaniem prawa i obowiązków rodziców lub prawnych opiekunów dziecka do ukierunkowania go w zakresie korzystania z jego praw w sposób zgodny z rozwijającymi się zdolnościami dziecka (art. 14);
- prawo do obrony prawnej przed arbitralną lub bezprawną ingerencję w życie prywatne lub rodzinne dziecka, w jego korespondencję, oraz przed bezprawnymi zamachami na jego honor i reputację (art. 16).
Rzecznik Praw Dziecka
ul. Chocimska 6
00-791 Warszawa
telefon: (22) 583 66 00
Biuro jest czynne od poniedziałku do piątku
w godzinach 08.15-16.15.
Adres poczty elektronicznej:
rpd@brpd.gov.pl